Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) NEDİR?

Obsesif kompulsif bozukluk tekrarlayan düşünce ve davranışlara neden olan, obsesyon ve kompulsiyonlarla karakterize bir rahatsızlıktır. OKB kişinin günlük hayatını ve işlevlerini belirgin olarak etkiler.

Obsesyonlar ısrarcı ve kişi tarafından kontrol edilemeyen, kişiyi tedirgin eden, benliğe yabancı ve istem dışı ve inatçı bir şekilde sürekli tekrarlayan düşünce, imge veya dürtülerdir. Tekrarlayan bu düşünceler kişinin mantığına, görüşlerine, ahlaki değerlerine ve inançlarına ters düşer. En sık görülen obsesyon temaları kirlenme korkusu, cinsel veya saldırganlık dürtütleri, beden sorunları, din, simetri ve düzendir.

Kompulsiyonlar ise obsesif düşünceleri kovmak için yapılan ve istemdışı yinelenen davranışlardır. Kişinin obsesif düşüncelerin yol açtığı kaygıyı azaltmak veya korkulan durumların yaşanmasını engellemek için yapmak zorunda hissettiği tekrarlayıcı, abartılı davranış veya zihinsel eylemlerdir.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUNUN (OKB) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Yaygın obsesyon belirtileri

  • Kirlenme obsesyonları: Kir, pislik veya mikrop bulaşacağına dair endişeler
  • Kendine veya başkasına zarar vermekten korkma, endişelenme
  • Sosyal açıdan uyumsuz veya rezil olmaktan korkma
  • Dini obsesyonlar: Kişinin kendi inanç ve görüşlerinin tam tersi şekilde gelen düşünceler, şeytanca veya günahkar düşünmekten korkma
  • Cinsel içerikli obsesyonlar: Cinsellik ile ilgili kişiyi rahatsız edici düşünceler
  • Düzen ve simetri obsesyonları
  • Kuşku obsesyonu: Gaz ocağı, kapı, kilit gibi nesnelerin açık kalmış olabileceğine dair veya ütü gibi elektrikli eşyaların fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğine dair kuşku içerikli düşünceler

Yaygın kompulsiyon belirtileri

  • Temizlik kompulsiyonu: Tekrar tekrar yıkanma veya elleri sürekli yıkama
  • Kontrol kompulsiyonu: Kuşku obsesyonları sonucunda kişinin emin olmak için kilit, ocak gibi şeyleri sürekli kontrol etmesi
  • Simetri ve düzen kompulsiyonu: Kişinin yaşamının her alanında simetri ve düzenin hakim olması
  • Sayma kompulsiyonu: Kişinin rutin işlerini yaparken belirli bir sayıya kadar sayma davranışında bulunması
  • Biriktirme ve saklama kompulsiyonu: Kişinin ilerde gerekli olur diye düşünerek gerekli olmayacak nesneleri saklaması
  • Bir şeyleri her zaman belirli bir sırayla düzenleme
  • Belirli dua ve cümleleri tekrarlama

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUNUN (OKB) NEDENLERİ NELERDİR?

Obsesif kompulsif bozukluk, nedeni tam olarak bilinmeyen bir hastalıktır. Obsesif kompulsif bozukluk genetik, biyolojik, çevresel ve psikososyal faktörler gibi birçok farklı etkenin bir araya gelmesi sonucunda ortaya çıkabilir.

  • Genetik faktörler (ailede OKB öyküsü olması),
  • Biyolojik faktörler (beyin kimyasındaki dengesizlikler, serotanonin maddesinin işlevlerinde bozukluklar),
  • Çocukluk çağı travmaları
  • Bireysel faktörler (bireyin kişilik yapısı, düşünce tarzı ve duygusal tepkileri – özellikle titiz, kuralcı, ayrıntıcı ve mükemmeliyetçi özelliklere sahip olunması)
  • Nörolojik faktörler (beyindeki yapısal veya işlevsel bozukluklar) obsesif kompulsif bozukluğuna neden olan etmenler arasındadır.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUNUN (OKB) TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Obsesif kompulsif bozukluğunun tedavisinde en etkili tedavi yöntemi ilaç ve psikoterapinin bir arada yürütülmesidir. İlaç tedavisinde özellikle serotonin sistemi üzerinde etkili ilaçlar yararlı olmaktadır.

Obsesif kompulsif bozukluğunun tedavisinde amaç kişinin yaşadığı endişe ve kaygı yaratan obsesif düşünlerin yarattığı gerginliği azaltmak ve bu gerginlik ile kişinin farklı yöntemlerle baş etmesinin sağlamaktır. Psikoterapi ile obsesif kompulsif bozukluğun nedenleri ve etkileri anlaşılmaya çalışılarak, kişinin obsesyonlar ve kompulsiyonlar ile baş etmesi sağlanır.

Kaynakça

Öztürk, O., & Uluşahin, A. (2023). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.

Amerikan Psikiyatri Birliği. (1998). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. Dördüncü Baskı (DSM-4) (Çev.Ed. Köroğlu, E.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.

Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison, G. C., & Neale, J. M. (2019). (Çev.) Muzaffer Şahin; Anormal Psikolojisi.Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.