Bulimia Nervoza

Bulimia Nervoza Yeme Bozukluğu: Görünmeyen Döngünün İçinde

Bulimia nervoza, tekrarlayan tıkanırcasına yeme atakları ve bu atakların ardından gelen telafi edici davranışlarla karakterize edilen bir yeme bozukluğudur. Bu rahatsızlığa sahip bireyler, kısa sürede çok büyük miktarlarda yiyecek tüketir ve ardından yoğun suçluluk, pişmanlık ya da kilo alma korkusuyla kusma, laksatif (müshil) kullanımı, aşırı egzersiz gibi yöntemlere başvururlar.

“Bulimia” kelimesi Yunanca kökenli olup “öküz gibi açlık” anlamına gelir. Ancak burada bahsedilen açlık, yalnızca fizyolojik bir açlık değil, çoğu zaman duygusal bir boşluğu doldurma çabasıdır.

Bulimia nervoza, anoreksiya nervoza kadar ölümcül olmasa da, uzun vadede ciddi tıbbi ve psikolojik sonuçlar doğurur. Ayrıca toplumda sandığımızdan çok daha yaygındır.

Bulimia Nervoza’nın Temel Özellikleri

  • Tekrarlayan tıkanırcasına yeme atakları

  • Yeme davranışı üzerinde kontrol kaybı

  • Telafi davranışları (kusma, aşırı egzersiz, laksatif kullanımı vb.)

  • Beden ağırlığı ve şekline aşırı önem verme

  • Kişinin özsaygısının büyük ölçüde bedensel görünümüne bağlı olması

Bu özellikler, kişinin sosyal hayatını, ilişkilerini ve günlük işlevlerini ciddi şekilde etkileyebilir.

DSM-5’e Göre Bulimia Nervoza Tanı Ölçütleri

DSM-5’e göre bulimia nervoza tanısı için aşağıdaki ölçütler karşılanmalıdır:

  1. Tıkanırcasına yeme atakları:

    • Belirli bir zaman diliminde (örneğin 2 saat içinde) çoğu insanın benzer koşullarda yiyebileceğinden çok daha fazla yiyecek tüketmek.

    • Bu sırada yeme üzerinde kontrol kaybı hissi.

     

  2. Telafi edici davranışlar: Kilo almayı önlemek için yineleyen uygunsuz davranışlar (kendi kendini kusturma, laksatif/diüretik kullanımı, oruç tutma ya da aşırı egzersiz).

  3. Tıkanırcasına yeme ve telafi edici davranışların, ortalama haftada en az bir kez olmak üzere 3 ay boyunca tekrarlaması.

  4. Beden şekli ve ağırlığının, özsaygıyı orantısız şekilde etkilemesi.

  5. Bu bozukluk, yalnızca anoreksiya nervoza dönemlerinde ortaya çıkmaz.

Bulimia Nervoza ile Anoreksiya Arasındaki Fark

  • Anoreksiya nervoza: Kişi aşırı derecede düşük kilodadır ve kilo almaktan yoğun korku duyar.

  • Bulimia nervoza: Kişi genellikle normal kilodadır (hatta bazen kilolu olabilir) ama yeme-kontrol-telafi döngüsüne sıkışmıştır.

Bu nedenle bulimia nervoza, dışarıdan fark edilmesi zor bir bozukluktur. Çoğu kişi, görünüşte normal bir kiloya sahip olduğu için sorun yaşadığı anlaşılmaz.

Belirtiler: Görünmeyen Döngünün İşaretleri

Fiziksel Belirtiler:

  • Boğaz tahrişi, diş minesi erozyonu (sık kusmaya bağlı)

  • Mide sorunları, reflü

  • Elektrolit dengesizlikleri

  • Sürekli halsizlik

  • Regl düzensizlikleri

  • Kilo dalgalanmaları

Psikolojik Belirtiler:

  • Yeme davranışıyla ilgili yoğun suçluluk

  • Yeme üzerinde kontrol kaybı hissi

  • Beden imgesinden memnuniyetsizlik

  • Özsaygının düşüklüğü

  • Duygudurum dalgalanmaları

  • Gizli yeme davranışları

Bulimia Nervoza Kimlerde Görülür?

  • Genellikle ergenlik sonu ve genç yetişkinlikte başlar.

  • Kadınlarda erkeklere oranla daha yaygındır.

  • Toplumda görülme oranı %1 ila %3 arasındadır.

Risk faktörleri:

  • Erken çocuklukta olumsuz aile dinamikleri

  • Duygusal ihmal veya travmalar

  • Medyanın dayattığı zayıflık ideali

  • Mükemmeliyetçilik eğilimleri

  • Kaygı ve depresyon öyküsü

Bulimia Nervoza’nın Psikodinamik Yorumu

Psikodinamik kuram, bulimia nervozayı içsel boşluk ve doyurulamayan ihtiyaçların dışavurumu olarak görür.

  • Yeme atakları, bilinçdışı bir “doyma” ve “tamamlanma” arayışını temsil eder.

  • Telafi davranışları ise bu doyumun ardından gelen suçluluk ve kontrol kaybını bastırma çabasıdır.

  • Beden, kişinin kendilik değerini temsil eden bir nesne haline gelir.

Heinz Kohut’un kendilik psikolojisi çerçevesinde, bulimia nervozanın kendilik nesnesi ilişkilerindeki eksikliklerle bağlantılı olabileceği de tartışılmıştır.

Bulimia Nervoza’nın Günlük Hayata Etkileri

  • İkili ilişkilerde: Partnerden gizlenen yeme davranışları, utanma, çatışmalar

  • İş hayatında: Dikkat dağınıklığı, performans düşüklüğü

  • Sosyal yaşamda: Yemekli davetlerden kaçınma, gizlilik ihtiyacı

  • Fiziksel sağlıkta: Kalp ritmi bozuklukları, böbrek sorunları, uzun vadede yaşamı tehdit eden komplikasyonlar

Bu nedenle bulimia nervoza, yalnızca psikolojik değil; aynı zamanda tıbbi açıdan da ciddi bir bozukluktur.

Bulimia Nervoza ile Karışabilecek Durumlar

  • Binge-Eating Bozukluğu: Tıkanırcasına yeme vardır ama telafi davranışları yoktur.

  • Anoreksiya nervoza (tıkanırcasına yeme/çıkarma tipi): Çok düşük kilo ve anoreksiya kriterleri vardır.

  • Depresyon: Aşırı yeme görülebilir, ancak kompulsif telafi davranışları bulunmaz.

Ayırıcı tanı, bulimia nervozanın doğru anlaşılması için kritik öneme sahiptir.

Toplumsal ve Kültürel Etkiler

Bulimia nervozanın yaygınlaşmasında medya, moda ve sosyal medyanın etkisi büyüktür. “İdeal beden” algısı, özellikle genç kadınlarda baskı yaratır.

  • Moda endüstrisi, zayıflığı güzellik standardı haline getirir.

  • Sosyal medya filtreleri, gerçekçi olmayan beden imgeleri sunar.

  • Reklamlar, “fit olmak” ile “başarılı olmak” arasında bağlantı kurar.

Tüm bunlar, özellikle benlik saygısı kırılgan bireylerde yeme bozukluklarına zemin hazırlar.

Sonuç: Görünmeyen Döngüyü Anlamak

Bulimia nervoza, dışarıdan bakıldığında anlaşılması güç bir bozukluktur. Normal kiloda olan birçok kişi bu döngünün içinde sessizce yaşar. Ancak bu durum, hem fiziksel hem de psikolojik açıdan ciddi riskler taşır.

Yeme bozukluklarını yalnızca “yemekle ilgili sorun” olarak değil, benlik algısı, özsaygı ve kontrol ihtiyacıyla ilişkili derin bir mücadele olarak görmek gerekir.

Eğer siz de kendinizde ya da yakın çevrenizde tıkanırcasına yeme, ardından kusma ya da yoğun suçluluk gibi davranışlar gözlemliyorsanız, bir psikiyatrist ya da klinik psikologdan profesyonel değerlendirme almanız oldukça önemlidir.