Histrionik Kişilik Bozukluğu Nedir?
Histerik ve histrionik kişilik bozukluğu zaman zaman birbirleri ile karıştırılsa da ikisi farklı anlamlar ifade eder. Histrio kelime anlamı olarak Latincede aktör, oyuncu anlamına gelmektedir. Histrionik kişilik bozukluğu, aşırı duygusallık ve ilgilenilme arayışı içinde olma özellikleriyle karakterize bir kişilik bozukluğudur.
Histrionik kişilik bozukluğunda kişiler dikkatleri sürekli üzerine çekme isteği ve bu yönde çabalar, olayları büyüterek aşırı dramatize etme ve yalan öyküler anlatmaya eğilim; abartılmış duygusal tepkiler ve mimikler; çabuk etkilenme gibi özellikler gösterir. Bu kişiler gösterişli ve çekici olmaya çalışır, aynı zamanda ben-merkezcilik ve narsisizm eğilimleri de fazladır. Kimilerinde ise baştan çıkarıcı davranışlarda dikkat çekici özellikler arasındadır.
Histrionik kişilik bozukluğunda kişiler çabuk arkadaş olabilir ama aynı zamanda çabuk reddedilmiş hissederler. İlişkilerinde genel olarak yapaylık, oyunculuk, ve yüzeysellik ön plandadır. Aynı zamanda ilişkilerinde saf ve bağımlıdır; şefkat ve sevgi açlığı gösterirler; bunun yanında olgun ve dengeli ilişkiler kuramazlar.
Histrionik Kişilik Bozukluğunun Özellikleri
- Histrionik kişilik bozukluğunda kişiler ilgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olurlar: Sürekli üzerlerine ilgi çekmek isterler ve ilgisizliği tahammül edemezler. Bunun için her yola başvurabilirler.
- Başkalarıyla olan etkileşimlerinde uygunsuz biçimde cinsel yönden ayartıcı veya baştan çıkarıcı davranışlar gösterebilirler: İlgi çekmenin ve başkalarının kendisi ile ilgilenmesini en kolay yollarından biri olduğu için sürekli birileriyle flört etme eğilimleri olur.
- Hızlı değişen ve yüzeysel duygular sergilerler: duyguları çok hızlı ve kolay bir şekilde değişebilir. Bu değişimler ani bir biçimde olur. Yani gülerken ağlayabilir ya da ağlarken bir anda gülmeye başlayabilirler.
- İlgi üzerine çekmenin bir yolu olarak fiziksel görünümlerini kullanırlar: Renkli, dikkat çeken ve dekoltesi çok açık kıyafetler tercih edebilirler. Her zaman bakımlı olmaya özen gösterirler ve büyük parlak aksesuarlar takar, renkli dikkat çeken makyajlar yaparlar. Fiziksel görünümleri ve bakımları ile çok fazla ilgilenir ve günün önemli bir bölümünü buna ayırırlar.
- Davranışları yapmacıktır ve duygularını aşırı abartılı bir şekilde gösterirler: Bu kişiler gösteriş yapmayı severler ve bu yüzden küçük olaylara bile çok abartılı duygusal tepkiler verebilirler.
- Telkine yatkındırlar: Başkalarından veya olaylardan çok kolay etkilenebilirler. Herhangi bir karar alırken de birçok kişinin fikrini sorar ve her fikirden de etkilenirler.
- İlişkileri yüzeyseldir: Daha yakın ilişkilere sahip olması gerektiğini düşünürler. İlişkilerindeki yakınlık ve ilgi kendilerini hiçbir zaman tatmin etmez ve her zaman daha çok ilgi ve yakınlık ihtiyacı içinde olurlar
Histrionik Kişilik Bozukluğunun Belirtiler Nelerdir?
Erken ergenlik döneminin başından itibaren birçok bağlamda kendini gösteren, aşırı duygusallık ve ilgi çekme arayışı ile giden yaygın bir ötüntü ile aşağıdaki özelliklerden beş tanesi veya daha fazlasının varlığı;
- İlgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur.
- Başkalarıyla olan etkileşimleri, cinsel yönden, ayartıcı, kışkırtıcı ya da baştan çıkarıcı, uygunsuz davranışlarla belirlidir.
- Birden değişen, yüzeysel (sığ) duygular gösterir.
- İlgi çekmek için sürekli olarak dış görünümünü kullanır.
- Gereğinden çok etkilemeye yönelik ve ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimi vardır.
- Yapmacık davranır, gösteriş yapar ve duygularını abartılı gösterir.
- Kolay etki altında kalır.
- İlişkilerin, olduğundan daha yakın olması gerektiğini düşünür.
Histrionik Kişilik Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
Histrionik kişilik bozukluğunun nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bunlar genetik faktörler, çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler, kültürel ve sosyal faktörler ve beyin fonksiyonlarıdır.
Histrionik Kişilik Bozukluğunun Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Histrionik kişilik bozukluğunun tedavisinde psikoterapi yöntemleri ön plandadır. Bilişsel davranışçı terapi veya psikodinamik terapi histrionik kişilik bozukluğunun tedavisinde kullanılan terapi yöntemlerinden bazılarıdır.
Histrionik kişilik bozukluğunun tedavisinde spesifik ilaç tedavisi bulunmamakla birlikte eşlik eden semptomlara yönelik – örneğin depresyon veya anksiyete gibi- ilaç tedavisi yapılabilmektedir. Ancak ilaç tedavisi genellikle psikoterapi eşliğinde kullanılmaktadır.
Kaynakça
Öztürk, O., & Uluşahin, A. (2023). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.
Amerikan Psikiyatri Birliği. (1998). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. Dördüncü Baskı (DSM-4) (Çev.Ed. Köroğlu, E.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison, G. C., & Neale, J. M. (2019). (Çev.) Muzaffer Şahin; Anormal Psikolojisi.Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
